Marc-145,
BHK-21 và
Vero là ba dòng tế bào chủ lực trong sản xuất vắc xin thú y. Trong bài viết này,
Fivevet mang đến kiến thức chuyên sâu, ứng dụng thực tiễn giúp người đọc hiểu thêm về công nghệ sản xuất vắc xin.
1. Mở đầu
Trong sinh học, vi rút là tác nhân gây bệnh không thể tự nhân lên mà phải “mượn” bộ máy sinh học của tế bào chủ để tồn tại và phát triển. Để phục vụ nghiên cứu và sản xuất vắc xin, công nghệ nuôi cấy tế bào ra đời, tạo môi trường sống được kiểm soát chặt chẽ giúp tế bào phát triển và làm nền tảng cho sự nhân lên của vi rút. Nhờ đó, các nhà khoa học có thể thu được kháng nguyên - tức là vi rút hoặc protein của chúng, dùng để kích hoạt phản ứng miễn dịch khi đưa vào cơ thể vật chủ.
Trước đây, vắc xin thường được sản xuất từ tế bào chính (primary cells) hoặc trứng gà có phôi, nhưng các phương pháp này gặp hạn chế về tính đồng nhất và khó mở rộng quy mô. Sự xuất hiện của các dòng tế bào liên tục (continuous cell lines) như
MARC-145,
BHK-21 hay
Vero đã khắc phục được nhược điểm này. Các dòng tế bào liên tục có khả năng sinh trưởng vô hạn trong điều kiện phòng thí nghiệm, cung cấp nguồn nguyên liệu ổn định và đồng nhất, từ đó giúp tối ưu hóa quy trình sản xuất vắc xin hiện đại.
Ứng dụng tế bào Marc-145, BHK-21 và Vero trong sản xuất vắc xin thú y
2. Tế bào MARC-145
MARC-145 là dòng tế bào được phát triển từ tế bào thận khỉ xanh châu Phi (MA-104). Dòng tế bào này có khả năng bám dính tốt, dễ nuôi cấy và đặc biệt nhạy cảm với vi rút PRRS (Porcine Reproductive and Respiratory Syndrome Virus) - tác nhân gây hội chứng rối loạn sinh sản và hô hấp ở lợn.
Nhờ những đặc tính trên,
MARC-145 được ứng dụng rộng rãi trong:
- Phân lập, định danh và nghiên cứu đặc tính sinh học của PRRSV.
- Sản xuất vắc xin sống giảm độc lực và vắc xin bất hoạt phòng bệnh PRRS ở lợn.
Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây đã chỉ ra những hạn chế của
MARC-145 trong việc phân lập vi rút từ mẫu bệnh phẩm lâm sàng. Hiệu quả phân lập đối với PRRSV-1 và một số chủng PRRSV-2 ngoài thực địa khá thấp. Điều này đặt ra thách thức lớn cho việc chẩn đoán chính xác cũng như phát triển vắc xin hiệu quả, nhất là khi vi rút PRRS không ngừng tiến hóa, tạo ra các chủng mới có thể không còn tương thích tốt với dòng tế bào này.
Hình 1. Ảnh tế bào Marc 145
3. Tế bào BHK-21
Dòng tế bào
BHK-21 (Baby Hamster Kidney) có nguồn gốc từ thận của chuột hamster sơ sinh và lần đầu được phân lập vào năm 1961. Đây là một dòng tế bào liên tục với hình thái giống tế bào sợi (fibroblast-like). Ban đầu,
BHK-21 là dòng tế bào bám dính (anchorage-dependent), nghĩa là chúng cần bề mặt để sinh trưởng và tạo thành một lớp đơn.
Điểm đột phá quan trọng nhất của
BHK-21 là khả năng thích nghi sinh trưởng trong môi trường nuôi cấy huyền phù (suspension culture). Nhờ đặc tính này, tế bào có thể phát triển mà không cần bám vào bề mặt cố định, mở ra tiềm năng sản xuất quy mô lớn trong công nghiệp.
Ứng dụng nổi bật của BHK-21:
- Sản xuất vắc xin lở mồm long móng (FMDV) – hiện là một trong những dòng tế bào chủ lực được Tổ chức Thú y thế giới (WOAH) khuyến nghị.
- Nghiên cứu và sản xuất nhiều loại vắc xin khác như vắc xin dại, vắc xin bluetongue và rabies.
Ưu điểm lớn nhất của
BHK-21 là khả năng thích ứng tốt trong hệ thống bioreactor và trở thành “cell factory” - nền tảng quan trọng cho ngành công nghiệp sản xuất vắc xin hiện đại.
Hình 2. Ảnh tế bào BHK21
4. Tế bào Vero
Dòng tế bào
Vero là một trong những dòng tế bào liên tục quan trọng, có nguồn gốc từ tế bào biểu mô thận của khỉ xanh châu Phi, tương tự như
MARC-145. Dòng tế bào này được phân lập vào năm 1962 tại Nhật Bản. Tên gọi “Vero” xuất phát từ tiếng Esperanto, mang ý nghĩa là “sự thật” (véro).
Vero là dòng tế bào bám dính, mang hình thái biểu mô (epithelial morphology) và đặc biệt có ưu điểm lớn là bộ gen đã được giải mã hoàn chỉnh. Nhờ đó, các nhà nghiên cứu có thể hiểu rõ đặc tính di truyền, đảm bảo tính đồng nhất và độ an toàn của Vero khi ứng dụng trong sản xuất vắc xin.
Ứng dụng nổi bật của tế bào Vero trong thú y:
- Sản xuất vắc xin dịch tả lợn cổ điển (CSF).
- Sản xuất vắc xin dại, Rotavirus, dịch tả và nhiều loại vắc xin vector vi rút khác.
So với
MARC-145 và
BHK-21, tế bào
Vero được đánh giá là đa năng và an toàn hơn, phù hợp cho sản xuất nhiều loại vắc xin khác nhau, kể cả vắc xin vector tái tổ hợp.
Hình 3. Ảnh tế bào Vero
5. So sánh và xu hướng phát triển
Dưới đây là bảng tổng hợp các đặc điểm và ứng dụng chính của ba dòng tế bào
MARC-145,
BHK-21 và
Vero, cung cấp một cái nhìn trực quan và so sánh chi tiết.
Bảng so sánh chuyên sâu các dòng tế bào
Xu hướng công nghệ hiện nay:
- Tối ưu hóa môi trường nuôi cấy không huyết thanh để giảm rủi ro và tăng tính nhất quán.
- Ứng dụng bioreactor và nuôi cấy 3D/microcarrier để nâng cao năng suất.
- Chỉnh sửa gen (CRISPR/Cas) để tăng tính nhạy cảm của tế bào với vi rút mục tiêu.
- Dần thay thế hệ thống truyền thống bằng nền tảng tế bào nhằm cải thiện hiệu quả và an toàn sinh học.
6. Kết luận
Marc-145,
BHK-21 và
Vero là ba dòng tế bào điển hình, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất vắc xin thú y. Mỗi dòng có thế mạnh riêng:
MARC-145 phù hợp cho nghiên cứu và sản xuất vắc xin PRRS,
BHK-21 cho vắc xin lở mồm long móng và các hệ thống công nghiệp, còn Vero nổi bật về độ an toàn và tính đa dụng. Trong tương lai, việc ứng dụng công nghệ nuôi cấy tiên tiến sẽ tiếp tục tối ưu hóa hiệu quả sử dụng ba dòng tế bào này, góp phần đảm bảo nguồn cung vắc xin an toàn, chất lượng và bền vững.
MARC-145,
BHK-21 và
Vero là ba dòng tế bào điển hình, giữ vai trò then chốt trong nghiên cứu và sản xuất vắc xin thú y. Mỗi dòng có ưu thế riêng:
-
MARC-145 chuyên biệt cho nghiên cứu và sản xuất vắc xin PRRS.
-
BHK-21 thích hợp cho vắc xin lở mồm long móng (FMDV) và quy trình sản xuất công nghiệp quy mô lớn.
-
Vero nổi bật về tính an toàn, ổn định và đa dụng, phù hợp cho nhiều loại vắc xin, kể cả vắc xin vector tái tổ hợp.
Bên cạnh giá trị nghiên cứu, các dòng tế bào
MARC-145 và
Vero đã được ứng dụng thực tế trong sản xuất vắc xin tại Việt Nam. Tiêu biểu là
Five-PRRS Gold (phòng bệnh tai xanh) và
Five-CSF (phòng bệnh dịch tả lợn cổ điển) của Fivevet. Hai sản phẩm này không chỉ kế thừa ưu điểm nổi bật của các dòng tế bào hiện đại mà còn đáp ứng yêu cầu về an toàn, hiệu quả và chất lượng, mang đến giải pháp bền vững cho ngành chăn nuôi.
Một số sản phẩm vắc xin của Fivevet
Fivevet không chỉ tiên phong ứng dụng công nghệ hiện đại trong nghiên cứu và sản xuất vắc xin mà còn có
Trung tâm chẩn đoán xét nghiệm và kiểm nghiệm thú y (
FiveLab) để đánh giá hiệu quả vắc xin trực tiếp trên vật nuôi. Nhờ đó, sản phẩm trước khi đến tay khách hàng đều được kiểm nghiệm chặt chẽ, đảm bảo phát huy tối đa hiệu quả phòng bệnh và góp phần nâng cao năng suất chăn nuôi.
Trong tương lai, sự kết hợp giữa ba dòng tế bào này với công nghệ nuôi cấy tiên tiến sẽ giúp tối ưu hóa hiệu quả, nâng cao chất lượng và đảm bảo nguồn cung vắc xin thú y an toàn, bền vững.
Câu hỏi thường gặp:
1. MARC-145 là gì và được ứng dụng như thế nào trong sản xuất vắc xin?
MARC-145 là dòng tế bào có nguồn gốc từ thận khỉ xanh châu Phi, chuyên biệt cho nghiên cứu và sản xuất vắc xin PRRS (Hội chứng rối loạn sinh sản và hô hấp ở lợn). Tuy nhiên, hiệu quả phân lập PRRSV từ mẫu bệnh phẩm thực địa đôi khi còn hạn chế.
2. Ba dòng tế bào MARC-145, BHK-21 và Vero khác nhau như thế nào?
-
MARC-145: chuyên biệt cho PRRS, nhưng hạn chế khi phân lập một số chủng vi rút mới.
-
BHK-21: thích nghi tốt với nuôi cấy huyền phù, phù hợp sản xuất quy mô lớn.
-
Vero: an toàn, linh hoạt, được ứng dụng trong nhiều loại vắc xin hiện đại.
3. Tế bào Vero có ưu điểm gì so với MARC-145 và BHK-21?
Vero là dòng tế bào liên tục có bộ gen đã được giải mã hoàn chỉnh, đảm bảo tính đồng nhất và độ an toàn. Nhờ tính đa dụng, Vero được dùng rộng rãi trong sản xuất nhiều loại vắc xin như CSF, dại, Rotavirus, và vắc xin vector tái tổ hợp.
4. Tại sao cần sử dụng dòng tế bào liên tục trong sản xuất vắc xin thay vì trứng gà có phôi?
Các dòng tế bào liên tục như
MARC-145,
BHK-21 và
Vero cung cấp nguồn nguyên liệu ổn định, đồng nhất và có khả năng sản xuất quy mô lớn. Trong khi đó, trứng gà có phôi thường gặp hạn chế về tính đồng đều và khó mở rộng khi sản xuất công nghiệp.
5. Xu hướng mới trong ứng dụng tế bào cho sản xuất vắc xin thú y là gì?
- Xu hướng hiện nay tập trung vào:
- Tối ưu môi trường nuôi cấy không huyết thanh.
- Ứng dụng công nghệ bioreactor và nuôi cấy 3D.
- Chỉnh sửa gen CRISPR/Cas để tăng độ nhạy cảm của tế bào với vi rút đích.
- Hướng tới sản xuất vắc xin bền vững, an toàn và hiệu quả hơn.
Xem thêm:
- Định danh chủng loại vi rút bằng giải trình tự gen trong thú y
- Thiết lập phản ứng trung hòa định lượng kháng thể kháng vi rút gây bệnh viêm da nổi cục trên trâu bò
- Phương pháp giải trình tự và ứng dụng trong thú y
024 3376 6868 
info@fivevet.vn 
Đăng nhập 
VN
ENG
